نقش " نماد " ها در رفتار سیاستمداران ایرانی در رابطه با مذاکرات هسته ای

• آیت الله خامنه ای در آستانه روی کار آمدن دولت یازدهم، ابراز نگرانی کرد که مذاکرات ایران و آمریکا باعث شود تا 'ملت های مسلمان' تصور کنند جمهوری اسلامی مجبور شده باب مصالحه با ایالات متحده را باز کند. همان طور که در ابتدای روی کار آمدن محمد خاتمی هم هشدار داده بود که عادی سازی روابط 'آبروى انقلاب را در دنیا در پیش مستضعفان خواهد برد و دل‌ها را مردّد خواهد کرد'

• در جریان سفر حسن روحانی به آمریکا، دولتمردان ایرانی و آمریکایی در نیویورک مذاکره هسته ای کردند و این اقدام، حمایت علنی آیت الله خامنه ای را به دنبال داشت. اما در جریان همین سفر، مکالمه تلفنی کوتاه حسن روحانی و باراک اوباما، انتقاد تلویحی آقای خامنه ای و انتقادات صریح منصوبان را به دنبال داشت 

• مشابه همین حساسیت نسبت به نمادهای تنش زدایی میان دو کشور، در مورد محمد جواد ظریف هم ابراز شده است.

جالب تر اینکه برخی، بعضاً کوشیده اند تا برای "دفاع" از وزیر، اثبات کنند که او در جریان مذاکرات اخلاق خوشی ندارد.

مثلا عباس عراقچی معاون ظریف، در اسفند ماه سال گذشته گفته بود "هیچ کس به اندازه آقای ظریف در طول مذاکرات با عصبانیت و تحکم صحبت نمی کند". یا در آذر امسال، اظهارات "یک مقام ارشد وزارت خارجه" در مطبوعات نقل شده که  گفته است اشتون به " داد زدن های ظریف عادت دارد".

همه اینها در حالی است که در مقابل، سعید جلیلی مذاکره کننده هسته ای سابق - که علی اکبر ولایتی مشاور دیپلماتیک رهبر معتقد است در طول مذاکرات خود حتی "یک قدم" پیشرفت نداشته- همواره به خاطر رفتار سرسختانه خود در حین گفتگوها مورد تمجید محافظه کاران قرار می گرفت!

سرزنش طولانی‌مدت مذاکره کنندگان غربی در مورد موضوعاتی چون کودتای ۲۸ مرداد یا سوء قصد به دانشمدان هسته ای در حین گفتگوها، دو بار رد دعوت نماینده آمریکا در گروه ۱+۵ برای دیدار دوجانبه، یا اقامه نماز جماعت در سالن مذاکرات، نمونه ای از اقدامات منسوب به آقای جلیلی در جریان گفتگوها بودند که با تحسین محافظه کاران مواجه می شدند.

حتی اظهارات خبرساز محمود احمدی نژاد در زمان ریاست جمهوری خطاب به قدرت های غربی هم به عنوان نمونه هایی از "برخورد قاطع" در مقابل این قدرت ها، مورد تمجید این ها بودند .

با وجود نامتعارف بودن چنین اظهاراتی، رهبر ایران در طول دوره ی احمدی نژاد، بارها موضع تهاجمی او در مقابل غرب را مورد تمجید قرار داد. این رفتار حتی پس از تیره شدن روابط آنها در دو سال آخر احمدی نژاد هم ادامه یافت.

البته از نظر آیت الله خامنه ای، مذاکرات هسته ای با ایالات متحده، به تنها نتیجه ای که باید برسد ،رفع تحریم های اقتصادی است و نه عادی سازی روابط ایران و امریکا . 

انتظار آیت الله خامنه ای از دیپلمات های ایرانی، ظاهرا آن است که در هنگام خوردن این گوشت حرام، به طور نمادین چهره درهم بکشند؛ تا مبادا پیروان رهبر در داخل و خارج، تصور کنند که او از فتوای حرامت این عمل، عقب نشسته است.

به بیان ساده تر: مذاکره با آمریکا ممکن است، اما بدون "نمایش" رفتار دوستانه.